Καλησπέρα σας και ευχαριστώ που βρίσκεστε σήμερα εδώ μαζί μας στην έναρξη της εκστρατείας ενημέρωσης για το θεσμό της αναδοχής.
Χρησιμοποιώ τον πληθυντικό αριθμό συνειδητά γιατί είμαστε πολλοί που μοιραζόμαστε μία κοινή πεποίθηση: κανένα παιδί δεν πρέπει να μεγαλώνει σε ίδρυμα.
Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην οικογενειακή φροντίδα και είναι ευθύνη της Πολιτείας, ευθύνη μας, να τους την εξασφαλίσουμε. Θα προσθέσω και κάτι ακόμη: όπως κάθε μεταρρύθμιση, έτσι και αυτή της παιδικής προστασίας απαιτεί μέθοδο, επιμονή και χρόνο. Απαιτεί ομάδα και συμμάχους – τους οποίους έχουμε την τύχη να έχουμε:
Θα ήθελα λοιπόν να ευχαριστήσω για τη στήριξή και τη συμμετοχή τους καθ΄ όλη την πορεία μέχρι τη σημερινή εκδήλωση την πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO Μαριάννα Βαρδινογιάννη, την Πρόεδρο της ένωσης «Μαζί για το Παιδί» Αλεξάνδρα Μαρτίνου, την Πρόεδρο του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Λάτση Εριέττα Λάτση, τη Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση Αφροδίτη Παναγιωτάκου και την ακτιβίστρια, συγγραφέα και μητέρα του Γιάννη, Άδα Σταματάτου.
Πολύτιμη και η συμβολή της ΙΚΕΑ και του Ομίλου FOURLIS που στηρίζει την καμπάνια ενεργά.
Ακόμη θα ήθελα να ευχαριστήσω, για τη θεσμική συμβολή του στην προάσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού καθώς και για την διαρκή, αγαστή και άκρως παραγωγική συνεργασία με όλη την Αρχή , τον Συνήγορο του Πολίτη, Ανδρέα Ποττάκη.
Κυρίως όμως, όταν μιλώ για συμμάχους, αναφέρομαι πρώτα από όλα στη UNICEF, με την οποία ξεκινούμε μαζί την εκστρατεία ενημέρωσης και συνεργαζόμαστε στενά για τη συνολική αναμόρφωση του θεσμού της αναδοχής. Αναφέρομαι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή που στηρίζει πάντα και ενεργά την χώρα -εντάσσοντάς μας στο Πρόγραμμα Child Guarantee της ΕΕ και χρηματοδοτώντας τις δράσεις μας. Αναφέρομαι και στη Βοηθό Συνήγορο για το Παιδί που μοιράζεται μαζί μας την αποϊδρυματοποίηση, όχι ως μακρινό όραμα, αλλά ως ρεαλιστικό στόχο, με χρονοδιάγραμμα και μετρήσιμα αποτελέσματα. Αναφέρομαι στους υπαλλήλους της υπηρεσίας μας στη Γενική Γραμματεία Καταπολέμησης της Φτώχειας, στο ΕΚΚΑ και στα Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας που μας βοήθησαν να χτίσουμε πάνω στη δική τους θεσμική μνήμη αλλά και να υλοποιήσουμε όλες τις καινούργιες μας μεταρρυθμίσεις.
Η σημερινή εκδήλωση είναι αφιερωμένη σε ολους αυτούς τους «μικρούς ήρωες» που ευχαριστώ από καρδίας. Την κα Μάνθου ψυχή του νέου συστήματος, τον κ. Κασκανιώτη πρωτοπόρο ΚΛ για την αναδοχή στη χώρα μας, την κα Απουσίδου θεματοφύλακα του νέου μας πλαισίου , τη δική μου Θεοδώρα - τσαρίνα όπως την λέμε της παιδικής προστασίας. Αλλά και σε όλα τα παιδιά που γνωρίζω σχεδόν πλέον ένα-ένα και προσπαθώ να φανώ αντάξια της αμεσότητας και της εμπιστοσύνης τους.
Θα μπορούσα να αναφερθώ σε πολλούς ακόμη, με ευγνωμοσύνη, σήμερα όμως θέλω να κυρίως να απευθυνθώ. Να απευθυνθώ στους πολίτες της χώρας που δεν γνωρίζουν τι ακριβώς σημαίνει αναδοχή, πόσο σημαντική είναι και γιατί μας αφορά όλους.
Η αναδοχή διαφέρει από την υιοθεσία. Για να εξηγήσω σε τι διαφέρει, πρέπει να σας δώσω την εικόνα των παιδιών, ακριβώς όπως έχει. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, τα παιδιά ζουν σε ιδρύματα, όχι γιατί εγκαταλείφθηκαν λίγες μέρες μετά τη γέννα σε νοσοκομεία ή γιατί οι γονείς τους τα άφησαν και εξαφανίστηκαν από προσώπου γης. Τα παιδιά αυτά μεγαλώνουν σε ιδρύματα γιατί χρειάστηκε να απομακρυνθούν από την οικογένεια τους, λόγω κακοποιητικών και άλλων παραβατικών συμπεριφορών του ενός ή και των δύο γονιών τους.
Η αναδοχή απευθύνεται ακριβώς σε αυτά τα παιδιά. Απευθύνεται σε παιδιά που ζουν σε ιδρύματα αλλά έχουν οικογένεια και πολλές φορές έχουν, και το θέλουμε, επαφή με τη βιολογική τους οικογένεια. Για αυτά τα παιδιά η αναδοχή εξασφαλίζει φροντίδα και στήριξη. Φροντίδα και στήριξη όμως μέσα σε μια οικογένεια. Και αυτό είτε έως ότου, και εάν, οι συνθήκες επιτρέψουν την επιστροφή τους στη βιολογική τους οικογένεια. Είτε μπορεί και μόνιμα - εάν υπάρξει δικαστική απόφαση για αφαίρεση της γονικής μέριμνας από τη βιολογική τους οικογένεια.
Με δυο λόγια, και σε αντίθεση με την υιοθεσία, η αναδοχή έχει καταρχήν προσωρινό χαρακτήρα. Αντιλαμβάνομαι ότι αυτή ακριβώς η προσωρινότητα προξενεί και την επιφύλαξη, την αγωνία, τον φόβο όσων συμπολιτών μας επιθυμούν να ανοίξουν το σπίτι και την αγκαλιά τους σε ένα παιδί. Γνωρίζω όμως και πόσο σημαντική είναι η αναδοχή για τα ίδια τα παιδιά που μεγαλώνουν μακριά από οικογένεια.
Θα σας μιλήσω καθαρά και με δεδομένα: σήμερα 1569 παιδιά μεγαλώνουν σε κλειστές δομές παιδικής προστασίας. Από αυτά τα παιδιά, μόλις τα 74 προορίζονται για υιοθεσία (4.7%), έχει ξεκαθαριστεί δηλαδή ότι δεν υπάρχει σχέση με τη βιολογική τους οικογένεια και έχουν τακτοποιηθεί αντιστοίχως οι νομικές τους εκκρεμότητες.
Θα γίνω ακόμη πιο αναλυτική: στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα παιδιά αυτά είναι άνω των 6 ετών.
Η εικόνα των παιδιών για αναδοχή είναι εντελώς διαφορετική: 641 παιδιά, όλων των ηλικιών, πληρούν σήμερα τις προϋποθέσεις. Αυτό σημαίνει ότι η αναδοχή είναι η λύση για πάνω από το 40% των παιδιών που μεγαλώνουν σε ιδρύματα.
Αυτό όμως προϋποθέτει και τις αντίστοιχες αιτήσεις αναδοχής. Από αυτή την πλευρά, η εικόνα είναι σήμερα αντεστραμμένη: από τις 984 αιτήσεις που έχουμε στο Εθνικό Μητρώο και έχουν επομένως μπει στη διαδικασία της ηλεκτρονικής σύνδεσης με παιδί, οι 966 είναι για υιοθεσία και μόλις οι 18 για αναδοχή (δηλαδή το 1.8%!). Αυτή η ασυμμετρία στερεί από εκατοντάδες παιδιά το διαβατήριο εξόδου από το ίδρυμα αλλά και από εκατοντάδες συμπολίτες μας τη δυνατότητα να προσφέρουν άμεσα σε αυτά τα παιδιά αγάπη και φροντίδα. Η λύση δεν είναι απλή γιατί απαιτεί υπεύθυνη ενημέρωση και αλλαγή της εικόνας που έχουμε για την αναδοχή.
Θα το πω απλά: ο ανάδοχος γονέας είναι πάνω απ’όλα γονέας. Είναι ένας άνθρωπος με περίσσευμα ψυχής που αισθάνεται την ανάγκη της προσφοράς απέναντι σε ένα παιδί. Είναι ο άνθρωπος που βγάζει ένα παιδί από τη δομή και το φέρνει στην κοινωνία. Στα μάτια αυτού του παιδιού είναι πηγή έμπνευσης, είναι πηγή θαυμασμού, είναι αυτός που το φροντίζει, του μεταφέρει αξίες και ιδανικά, που το διδάσκει, είναι το σημαντικό πρόσωπο στο οποίο το παιδί θα προστρέξει για να βρει λύση στις ανάγκες του και για να μοιραστεί τις χαρές του -και τα προβλήματά του. Έτσι λοιπόν η αναδοχή, ακόμη και όταν είναι περιορισμένη στο χρόνο, προσφέρει στα παιδιά αλλά και στους αναδόχους αυτό που έχουν ανάγκη: ένα οικογενειακό πλαίσιο ασφάλειας και αγάπης.
Τη σχέση αυτή την έχουμε ήδη υποστηρίξει με μια σειρά από οριζόντια μέτρα που λάβαμε το 2020. Συγκεκριμένα:
- Καταγράψαμε για πρώτη φόρα τα παιδιά που φιλοξενούνται στις 82 δομές της χώρας έχοντας μία πλήρη και καθαρή εικόνα για την κάθε περίπτωση ξεχωριστά.
- Δημιουργήσαμε μία μεγάλη δεξαμενή «ειδικών» ώστε να προχωρά ταχύτατα η κοινωνική έρευνα για την καταλληλόλητα των υποψηφίων γονέων.
- Δημιουργήσαμε μία διαδικασία η οποία λειτουργεί βήμα – βήμα και προετοιμάζει με εκπαιδευτικά μαθήματα τους υποψήφιους γονείς και – κυρίως – την ξεκινήσαμε αλλά και τη συνεχίζουμε αδιαλείπτως μέσα την πανδημία και τις πρακτικές της δυσκολίες.
- Μειώσαμε δραματικά τον απαιτούμενο χρόνο σε μόλις οκτώ μήνες για την αναδοχή, από τη στιγμή που ο πολίτης καταθέτει την αίτηση του μέχρι την ένταξη της στο Εθνικό Μητρώο.
- Εξασφαλίσαμε ότι η σύνδεση υποψήφιου γονέα και παιδιού γίνεται πλέον ηλεκτρονικά, με ασφάλεια και πιο σημαντικά με διαφάνεια. Μετά την έναρξη του νέου συστήματος Υιοθεσιών-Αναδοχών πέρσι τον Ιούλιο- μέσα σε 8 μήνες - 700 σχεδόν παιδιά να βγήκαν από τα ιδρύματα και βρήκαν τη δική τους οικογένεια!
Το 2021, επικεντρωνόμαστε στην αναδοχή και την ενισχύουμε με τρία ειδικά και κρίσιμα μέτρα:
- Από αύριο κιόλας ξεκινούμε τη χορήγηση οικονομικής ενίσχυσης σε όλες τις οικογένειες αναδόχων μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας η οποία ανοίγει αύριο στις 3 το μεσημέρι, με πρώτη χορήγηση του επιδόματος την τελευταία εργάσιμη του Ιουνίου. Κάθε μήνα, οι ανάδοχοι θα λαμβάνουν αυτήν την, μικρή θα πω, αλλά αναγκαία βοήθεια από την Πολιτεία. Κάθε μήνα θα λαμβάνουν από 325 έως και 1.200 ευρώ αυτόματα και ψηφιακά. Και αυτό βέβαια δεν είναι μόνο για τους νέους αναδόχους. Εντάσσουμε από αύριο και τους 494 σημερινούς αναδόχους οι οποίοι χρόνια περίμεναν μια οριζόντια ενίσχυση από το κράτος.
- Καταθέτουμε νομοσχέδιο με το οποίο διευρύνουμε τα ηλικιακά όρια για όσους επιθυμούν να γίνουν ανάδοχοι. Από 30 έως 60 ετών που είναι σήμερα, η αναδοχή ανοίγει σε συμπολίτες μας νεότερους και γηραιότερους. Λαμβάνοντας υπ’οψιν την εισήγηση του Συνηγόρου του Πολίτη οι ανάδοχοι πλέον μπορούν να είναι από 25 έως και 75 ετών. Προσφέρεται έτσι σε πολλούς περισσότερους η δυνατότητα να εντάξουν στην οικογένεια τους ένα παιδί που χρειάζεται στήριξη και φροντίδα αλλά και πιο σημαντικά πολλαπλασιάζουμε τις ευκαιρίες των ίδιων των παιδιών.
- Τέλος, δημιουργούμε το paidi.gov.gr, την πρώτη ψηφιακή πλατφόρμα του Κράτους που θα συγκεντρώνει όλη την πληροφορία που αφορά στο παιδί. Σε αυτή θα δίνονται απαντήσεις για τις παροχές του Κράτους, τις οικονομικές ενισχύσεις, τις υπηρεσίες, τις συγκεκριμένες δράσεις, τις δομές, θα φιλοξενούνται διαβουλεύσεις και βέβαια θα παρέχεται ενημέρωση και για την αναδοχή.
Θα ήθελα όμως εδώ να βάλω μία άνω τελεία και να σας δώσω την εικόνα του που έχουν οι ίδιοι οι άνθρωποι που επέλεξαν την αναδοχή, μέσα από ένα από τα πολλά μηνύματα που λαμβάνω. Θεωρώ πως το συγκεκριμένο μήνυμα έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί είναι η εμπειρία μίας ανάδοχης μητέρας με ένα μεγάλο παιδί.
(ΕΔΩ ΠΡΟΒΑΛΕΤΑΙ ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΣΕ ΟΘΟΝΗ): «Ως ανάδοχη μητέρα ενός 14χρονου θα ήθελα να πω ότι αν μπορούσα να πάρω και άλλο παιδί πάλι «μεγάλο» θα έπαιρνα. Είναι δύσκολο, αλλά και όμορφο παράλληλα. Με αυτά τα παιδιά βλέπεις σύντομα μεγάλες αλλαγές προς το καλό. Βλέπεις τις προσπάθειές σου να πιάνουν τόπο πολύ γρήγορα παρόλο που είσαι σ’ έναν αγώνα δρόμου να τρέξεις να προλάβεις να του μάθεις πράγματα πριν μπει στην εφηβεία και πριν βγει στον έξω κόσμο. Αλλά αξίζει τον κόπο ακόμα και αν δεν έχεις προλάβει να του μάθεις όσα πρέπει. Λίγη αγάπη θέλει, και προσοχή.» -Μαρία, Ανάδοχη μητέρα
Ξέρετε, το μήνυμα της Μαρίας μου φέρνει στο νου τα παιδιά ηλικίας Δημοτικού και άνω που συναντώ σε δομές. Εκεί, γίνομαι κόμπος και αντιλαμβάνομαι ακόμα περισσότερο το βάρος της ευθύνης μου. Μιλώντας και παίζοντας μαζί τους σκέφτομαι κάθε φορά πόσο κρίσιμο είναι να φύγουν από το ίδρυμα. Να μην ξοδεύουν άλλο την παιδικότητά τους σε μια κλειστή δομή αλλά να τη ζήσουν σε μια ζεστή αγκαλιά.
Για αυτό σας ζητώ να με πιστέψετε όταν λέω πως η σύνδεση με ένα παιδί μπορεί να γίνει σε κάθε ηλικία, αρκεί να έχει γίνει σωστά η επιλογή του κατάλληλου αναδόχου. Και κατάλληλος ανάδοχος μπορεί να είναι ο κάθε πολίτης ως μονογονέας, κάθε έγγαμο ζευγάρι και κάθε ζευγάρι που έχει σύμφωνο συμβίωσης χωρίς να λαμβάνονται υπόψη το φύλο, η θρησκεία και οι σεξουαλικές προτιμήσεις.
Ο καθένας μας μπορεί να γίνει ανάδοχος και να αλλάξει τη ζωή ενός παιδιού και, αλλάζοντας τη, να αλλάξει και τη δική του ζωή.
Πιστεύουμε σε αυτή την αλλαγή, γιατί πιστεύουμε στη δυνατότητα και στο δικαίωμα του κάθε παιδιού να βρει την κατάλληλη για αυτό οικογενειακή αγκαλιά, να ζήσει την παιδικότητα του με χαρά και ασφάλεια. Έτσι κάνουμε πράξη τη δέσμευση που έδωσε η Κυβέρνησή μας να βρούμε «Μία οικογένεια για κάθε παιδί», και απευθυνόμενοι σε εσάς λέμε σήμερα «Άλλαξε τη ζωή ενός παιδιού. Γίνε ανάδοχος».